ไปยังหน้า : |
[Font : 15 ]
|
| | |
ภิกษุ ท.! ธาตุมี 4 อยางเหลานี้ 4 อยางเหลาไหนเลา ? 4 อยางคือ ปฐวีธาตุ (ธาตุดิน) อาโปธาตุ (ธาตุน้ำ) เตโชธาตุ (ธาตุไฟ) และวาโยธาตุ (ธาตุลม). ภิกษุ ท.! เหลานี้แล คือ ธาตุ 4 อยาง
- นิทาน. สํ. 16/203/403.
ภิกษุ .! ปฐวีธาตุ เปนอยางไรเลา? ปฐวีธาตุ ที่เปนไปในภายในก็มี, ที่เปนภายนอก ก็มี.
ภิกษุ .! ปฐวีธาตุ ที่เปนไปในภายใน เปนอยางไรเลา ? ภิกษุ .! สวนใดเปนของแข็ง เปนของหยาบ อันวิญญาณธาตุอาศัยแลว ซึ่งมีอยูในตนเฉพาะตน กลาวคือ ผมทั้งหลาย ขนทั้งหลาย เล็บทั้งหลาย ฟนทั้งหลาย หนังเนื้อ เอ็นทั้งหลาย กระดูกทั้งหลาย เยื่อในกระดูก ไต หัวใจ ตับ พังผืด มาม ปอด ลําไส ลําไสสุด อาหารในกระเพาะ อุจจาระ; หรือแมสวนอื่นอีกไร ๆ (ซึ่งมีลักษณะอยางเดียวกัน). ภิกษุ ! นี้ เรียกวา ปฐวีธาตุ ที่เปนไปในภายใน. ภิกษุ ท.! ปฐวีธาตุ ที่เปนไปในภายใน ก็ตาม ที่เปนภายนอก ก็ตาม; นี้แหละเรียกวา ปฐวีธาตุ.
- อุปริ. ม. 14/437/684.
ภิกษุ ท.! อาโปธาตุ เปนอยางไรเลา ? อาโปธาตุที่เปนไปในภายในก็มี, ที่เปนภายนอก ก็มี.
ภิกษุ ท.! อาโปธาตุ ที่เปนไปในภายใน เปนอยางไรเลา ? ภิกษุ ! สวนใดเอิบอาบ เปยกชุม อันวิญญาณธาตุอาศัยแลว ซึ่งมีอยู่ในตน เฉพาะตนกลาวคือ น้ำดี เสลด หนอง โลหิต เหงื่อ มัน น้ำตา น้ำเหลือง น้ำลาย น้ำเมือก น้ำลื่นหลอขอ น้ำมูตร; หรือแมสวนอื่นอีกไร ๆ (ซึ่งมีลักษณะอยางเดียวกัน ) ภิกษุ ท .! นี้เรียกวา อาโปธาตุ ที่เปนไปในภายใน . ภิกษุ ! อาโปธาตุ ที่ ี่เปนไปในภายใน ก็ตาม ที่เปนภายนอก ก็ตาม; นี้แหละ เรียกวาอาโปธาตุ.
- อุปริ. ม. 14/438/685.
ภิกษุ ท.! เตโชธาตุ เปนอยางไรเลา ? เตโชธาตุ ที่เปนไปในภายในก็มี, ที่เปนภายนอก ก็มี.
ภิกษุ ท.! เตโชธาตุ ที่เปนไปในภายใน เปนอยางไรเลา? ภิกษุ.! สวนใดเปนของเผา เปนของไหม อันวิญญาณธาตุอาศัยแลว ซึ่งมีอยูในตนเฉพาะตน กลาวคือธาตุไฟที่ยังกายใหอบอุนอยางหนึ่ง, ธาตุไฟที่ยังกายใหชราทรุดโทรมอยางหนึ่ง, ธาตุไฟที่ยังกายใหกระวนกระวายอยางหนึ่ง, ธาตุไฟ ที่ทําอาหารซึ่งกินแลว ดื่มแลว เคี้ยวแลว ลิ้มแลว ใหแปรไปดวยดีอยางหนึ่ง; เตโชธาตุ ที่เปนไปในภายใน. ภิกษุ ! เตโชธาตุ ที่เปนไปในภายใน ก็ตามที่เปนภายนอก ก็ตาม; นี้แหละ เรียกวา เตโชธาตุ.
- อุปริ. ม. 14/438/686.
ภิกษุ .! วาโยธาตุ เปนอยางไรเลา? วาโยธาตุ ที่เปนไปในภายในก็มี, ที่เปนภายนอก ก็มี.
ภิกษุ .! วาโยธาตุ ที่เปนไปในภายใน เปนอยางไรเลา ? ภิกษุ ! สวนใดเปนลม ไหวตัวได อันวิญญาณธาตุอาศัยแลว ซึ่งมีอยู่ในตน เฉพาะตน กลาวคือ ลมพัดขึ้นเบื้องสูงอยางหนึ่ง, ลมพัดลงเบื้องต่ำอยางหนึ่ง, ลมนอนอยูในทองอยางหนึ่ง, ลมนอนอยูในลําไสอยางหนึ่ง, ลมแลนไปทั่วทั้งตัวอยางหนึ่ง, และลมหายใจเขาออกอยางหนึ่ง; หรือแมสวนอื่นอีกไร ๆ (ซึ่งมีลักษณะอยางเดียวกัน). ภิกษุ ท.! นี้ เรียกวา วาโยธาตุ ที่เปนไปในภายใน. ภิกษุ ! วาโยธาตุ ที่เปนไปในภายใน ก็ตาม ที่เปนภายนอก ก็ตาม; นี้แหละ เรียกวา วาโยธาตุ.
- อุปริ. ม. 14/439/687.