ไปยังหน้า : |
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : อวิชชาโดยพยัญชนะ : คือ ไม่มีวิชชา.
2. อรรถะ : อวิชชาโดยอรรถะ :
2.1 ความปราศจากความรู้ที่ถูกต้อง.
2.2 ความไม่รู้เรื่องความทุกข์และความดับทุกข์.
2.3 สิ่งที่ไม่อาจจะรู้ได้ หรือไม่ต้องรู้.
3. ไวพจน์ : อวิชชาโดยไวพจน์ : คือ อญาณะ, อัญญาณะ, มิจฉาญาณะ, โมหะ, มทะ, ปมาทะ, มิจฉาทิฏฐิ ; ความมืดทางวิญญาณ.
4. องค์ประกอบ : อวิชชาโดยองค์ประกอบ :
1. การปราศจากความรู้ที่ถูกต้อง.
2. โอกาสที่จะเกิด (ความมีอยู่แห่งนิวรณ์).
3. อาหารของอวิชชา (นิวรณ์).
4. มิจฉาทิฏฐิ.
5. ภาวะที่พร้อมแล้วที่จะให้เกิดความทุกข์.
5. ลักษณะ : อวิชชาโดยลักษณะ : มีลักษณะ :
5.1 ความไม่รู้ในสิ่งที่ควรรู้.
5.2 ปิดบังความจริง.
5.3 เป็นความมืด (แต่เป็นความมืดสีขาว คือ หลอกลวง).
5.4 เป็นเครื่องห่อหุ้มที่ทั้งหนาและแข็ง.
5.5 ห่อหุ้มโลก จนแสงอาทิตย์ส่องไม่ถึง.
5.6 เป็นความมืด ที่ยิ่งกว่าตาบอด.
6. อาการ : อวิชชาโดยอาการ : มีอาการ :
6.1 ปิดบังความจริง.
6.2 หลอกลวงให้หลง.
6.3 ห่อหุ้มให้หมดหนทางไป.
6.4 มีอาการเหมือนมีฝ้าหนาอยู่ในดวงตา.
7. ประเภท : อวิชชาโดยประเภท :
7.1 แบ่งโดยประเภท 1 : คือ ความไม่รู้ปฏิจจสมุปบาท.
7.2 แบ่งโดยประเภท 2 :
1. อวิชชาที่เป็นธาตุตามธรรมชาติ.
2. อวิชชาที่ปรุงขึ้นเป็นเจตสิกธรรมในจิตมนุษย์.
7.3 แบ่งโดยประเภท 3 :
1. ไม่รู้อดีต.
2. ไม่รู้อนาคต.
3. ไม่รู้ทั้งอดีตและอนาคต.
7.4 แบ่งโดยประเภท 4 : คือ ไม่รู้อริยสัจ 4 ได้แก่ : ไม่รู้ทุกข์, ไม่รู้เหตุให้เกิดทุกข์, ไม่รู้ความดับทุกข์, ไม่รู้ทางให้ถึงความดับทุกข์.
8. กฎเกณฑ์ : อวิชชาโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 อวิชชาเป็นสังขารธรรม ที่มีการเกิดดับ เหมือนสังขารธรรมทั้งหลาย.
8.2 อวิชชาเกิดได้เฉพาะแก่จิต ที่ไม่ได้รับการอบรมให้มีสติ.
8.3 อวิชชามีการเกิดดับไปตามอำนาจของเหตุปัจจัย.
8.4 เมื่อโมหะเกิดซ้ำๆ ซากๆ ก็จะสะสมสิ่งที่เรียกว่า อวิชชานุสัย ให้หนาแน่น และให้ง่ายต่อการเกิดอวิชชาสืบไป.
9. สัจจะ : อวิชชาโดยสัจจะ :
9.1 เป็นจุดตั้งต้นของปฏิจจสมุปบาท.
9.2 เป็นต้นเหตุของสังขารธรรมทั้งหลายทั้งปวง. (อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา).
9.3 อวิชชาคือสิ่งหุ้มห่อจิตใจสัตว์ หรือโลก (อวิชฺชาย นิวุโต โลโก).
9.4 อวิชชาเป็นสิ่งสุดท้าย (สังโยชน์ข้อสุดท้าย) ที่ต้องตัดด้วยอรหัตตมรรค.
9.5 หมดอวิชชา จิตก็เข้าถึงความว่างนิรันดร.
10. หน้าที่ : อวิชชาโดยหน้าที่ (โดยสมมติ) :
10.1 ปรุงแต่งสังขารธรรมทั้งปวง.
10.2 ปิดบังความจริงของสิ่งทั้งปวง.
10.3 ตั้งต้นกระแสแห่งปฏิจจสมุปบาท.
10.4 หลอกลวงสัตว์โลกให้หลง.
11. อุปมา : อวิชชาโดยอุปมา : เปรียบเสมือน :
11.1 เปลือกหนาที่หุ้มโลกทั้งหมด.
11.2 ราตรีของความมืดทางวิญญาณ.
11.3 คนตาบอด.
11.4 ความหลับนิรันดร.
11.5 ลิ่มสลัก (สกรูนอตที่ขันสัตว์ให้ติดอยู่กับวัฏฏะ).
12. สมุทัย : อวิชชาโดยสมุทัย :
12.1 สมุทัยของอวิชชาปัจจุบันคือ : อวิชชาสวะ ซึ่งมาจากอวิชชานุสัยที่สะสมไว้โดยโมหะ ในชีวิตประจำวัน.
12.2 พอเผลอสติในขณะแห่งผัสสะ อวิชชาสวะก็ไหลออกมา ทำหน้าที่เป็นอวิชชาปัจจุบัน ในกรณีนั้นๆ.
13. อัตถังคมะ : อวิชชาโดยอัตถังคมะ :
13.1 เมื่อมีสติปัญญา มีวิชชา ในขณะผัสสะในกรณีหนึ่งๆ อวิชชาก็ไม่เกิด.
13.2 สติปัญญา วิชชา ที่เกิดขึ้นในขณะแห่งอวิชชาเกิด แล้วจะสามารถดับอวิชชานั้นได้.
14. อัสสาทะ : อวิชชาโดยอัสสาทะ : คือ ความไม่รู้ว่าเป็นอวิชชา แล้วก็หลงใหลไปตามความเพลิดเพลินที่อวิชชามอบให้ แล้วก็ยิ่งชอบอวิชชามากขึ้น และยิ่งมีอวิชชามากก็ยิ่งพอใจ.
15. อาทีนวะ : อวิชชาโดยอาทีนวะ :
15.1 เป็นต้นเหตุให้เกิดความทุกข์ และการท่องเที่ยวไปในวัฏฏสงสาร.
15.2 อวิชชาทำให้มีอุปาทานในขันธ์ 5.
15.3 อวิชชาทำให้ไม่รู้อริยสัจ 4.
15.4 อวิชชาทำให้เกิดสังขาร คือ การปรุงแต่งอันไม่มีที่สิ้นสุด.
16. นิสสรณะ : อวิชชาโดยนิสสรณะ :
16.1 มรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 อันประเสริฐ เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงซึ่งความดับไม่เหลือแห่งอวิชชา ; ซึ่งบางทีก็เรียกว่า “ไตรสิกขา”.
16.2 ธรรมปฏิบัติทั้งหลายที่ทำให้เกิดวิชชา.
16.3 คบสัตบุรุษ.
17. ทางปฏิบัติ : อวิชชาโดยทางปฏิบัติ : เพื่อเข้าถึงอวิชชา : ไม่มี และไม่จำเป็นต้องมี.
18. อานิสงส์ : อวิชชาโดยอานิสงส์ : ไม่มีอะไร. นอกจากมีไว้เป็นบทเรียนสำหรับศึกษาเรื่องที่ลึกซึ้งที่สุดในการดับทุกข์.
19. หนทางถลำ : อวิชชาโดยหนทางถลำ : เข้าไปสู่ความมีอวิชชา : คือ
19.1 คบอสัตบุรุษ ไม่ได้ฟังธรรม.
19.2 มีการศึกษาผิดๆ.
19.3 มีการเป็นอยู่อย่างสะเพร่า ปราศจากสติ.
19.4 หลงใหลบูชาในความเจริญทางวัตถุ.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : อวิชชาโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง :
นัยที่ 1 : สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้องในความเจริญของอวิชชา :
1. นิวรณ์ เป็นอาหารของอวิชชา.
2. ไสยศาสตร์ คือ ความไม่อยู่ในอำนาจของเหตุผลที่ถูกต้อง.
นัยที่ 2 : สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้องเพื่อทำลายอวิชชา :
1. การศึกษาที่ถูกต้องแก่การทำลายอวิชชา.
2. การคบสัตบุรุษหรือพระอริยเจ้า.
3. การไม่เพิ่มอาหารของอวิชชา ให้แก่อวิชชา.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : อวิชชาโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
ภาษาคน : ความโง่ทั่วไป.
ภาษาธรรม : ไม่มีความรู้ที่เป็นเหตุปัจจัยแห่งการดับทุกข์.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ธรรมะเล่มน้อย
2. ฟ้าสางฯ ตอน 1
3. โมกขธรรมประยุกต์
4. อริยสัจจากพระโอษฐ์
5. อิทัปปัจจยตา