ไปยังหน้า : |
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : วิปัสสนาโดยพยัญชนะ :
1.1 การเห็นแจ้ง.
1.2 การเห็นแจ้งสิ่งทั้งปวงตามที่เป็นจริง ด้วยปัญญาที่ทำงานร่วมกับสมาธิ.
2. อรรถะ : วิปัสสนาโดยอรรถะ :
2.1 การเห็นแจ้งในแง่ของความไม่ยึดมั่นถือมั่นว่า : สิ่งทั้งหลายทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น.
2.2 การเห็นแจ้งในแง่ของไตรลักษณ์ คือ : รู้แจ้งความจริงต่างๆ เรื่อง อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา.
2.3 การเห็นแจ้งในแง่ของการเกิดทุกข์และการดับทุกข์.
3. ไวพจน์ : วิปัสสนาโดยไวพจน์ : คือ ปัญญา, ญาณ, วิชชา, จักษุ, แสงสว่าง ฯลฯ
4. องค์ประกอบ : วิปัสสนาโดยองค์ประกอบ :
1. จิตที่เป็นสมาธิแล้ว.
2. การเพ่งลักษณะแห่งความจริง.
3. มีสติ สัมปชัญญะ วิริยะ ตลอดเวลา.
5. ลักษณะ : วิปัสสนาโดยลักษณะ : คือ การเพ่งความจริงแห่งธรรม.
6. อาการ : วิปัสสนาโดยอาการ : คือ การเห็นอย่างแจ่มแจ้งในธรรมทั้งปวง.
7. ประเภท : วิปัสสนาโดยประเภท :
7.1 วิปัสสนาเพื่อดับทุกข์โดยตรง.
7.2 วิปัสสนาเพื่ออิทธิปาฏิหาริย์A66.
8. กฎเกณฑ์ : วิปัสสนาโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 ต้องเป็นการรู้แจ้งด้วยการเห็นแจ้ง ด้วยจิตที่เป็นสมาธิ; มิใช่เป็นเพียงด้วยการฟัง หรือด้วยการคิดทางเหตุผล.
8.2 เป็นการงานในด้านสติปัญญาในระดับสูงสุดของมนุษย์.
8.3 ต้องมีการสอนกันอย่างมีระบบที่ถูกต้อง ครบถ้วน และต่อเนื่อง.
8.4 เป็นการกระทำที่มุ่งหมายเพื่อให้หมดอุปาทาน.
8.5 ไม่ได้ทำเพื่อสุขเวทนา แต่เพื่ออยู่เหนือสุขเวทนา.
8.6 เพื่อกำจัดอวิชชา (ศึกษาผิด) ; และเพื่อส่งเสริมวิชชา (ความรู้ถูก).
9. สัจจะ : วิปัสสนาโดยสัจจะ :
9.1 เกิดแก่จิตที่อบรมจนพร้อมที่จะเห็นแจ้ง.
9.2 เห็นแจ้ง จนถึงกับมีความแน่นอนที่จะเบื่อหน่ายคลายกำหนัด ปล่อยวาง แล้วหลุดพ้น.
9.3 เกิดในเวลา, สถานที่, บุคคล, เหตุการณ์, ที่มีความเหมาะสมที่จะเห็นแจ้ง.
9.4 เกิดขึ้นที่อิริยาบถใดก็ได้ ถ้ามีความเหมาะสม.
10. หน้าที่ : วิปัสสนาโดยหน้าที่ :
10.1 ทำลายความมืดคืออวิชชา, มิจฉาทิฏฐิ, อุปาทาน, กิเลส, ความทุกข์.
10.2 ทำให้จิตเกิดญาณ ความรู้เพื่อความหลุดพ้น.
10.3 รักษาภาวะแห่งความดับทุกข์ สิ้นทุกข์ของชีวิต.
11. อุปมา : วิปัสสนาโดยอุปมา : เปรียบเสมือน :
11.1 แสงสว่างหรือดวงอาทิตย์.
11.2 ความคมของเครื่องตัด.
11.3 แว่นที่ใสกระจ่าง.
11.4 เกลอของสมาธิ.
12. สมุทัย : วิปัสสนาโดยสมุทัย :
12.1 ความต้องการที่จะพ้นจากอำนาจของอวิชชา.
12.2 ความอยากรู้ ความสงสัย ทำให้เกิดความคิดค้น.
12.3 เพราะถูกความทุกข์ขบกัด บีบคั้น เผาลน.
13. อัตถังคมะ : วิปัสสนาโดยอัตถังคมะ :
13.1 วิปัสสนาที่บังเอิญขาดเหตุปัจจัยที่เหมาะสม.
13.2 ทำด้วยอำนาจของตัณหา ก็เกิดๆ ดับๆ ไปตามกระแสแห่งตัณหา.
13.3 เพราะมนุษย์หันไปนิยมระบบวัตถุ.
14. อัสสาทะ : วิปัสสนาโดยอัสสาทะ : คือ ความสุขอันเกิดจากความเห็นแจ้ง.
15. อาทีนวะ : วิปัสสนาโดยอาทีนวะ : ไม่มีอาทีนวะ, ยกเว้นถ้าทำผิดกลายเป็นมิจฉาทิฏฐิ เป็นอันตรายแก่ตัวเองและผู้อื่น.
16. นิสสรณะ : วิปัสสนาโดยนิสสรณะ : ไม่มี เพราะไม่ต้องหาทางออก.
17. ทางปฏิบัติ : วิปัสสนาโดยทางปฏิบัติ :
17.1 เริ่มกระทำให้เกิดวิปัสสนา โดยการกำหนดลักษณะของสิ่งทั้งปวงตามที่เป็นจริง.
17.2 เมื่อเกิดวิปัสสนาแล้ว ส่องวิปัสสนาเข้าไปที่ตัวปัญหา.
17.3 สอดส่องไปในความจริงของนามรูป; เรื่องอนิจจัง, ทุกขัง, อนัตตา.
18. อานิสงส์ : วิปัสสนาโดยอานิสงส์ :
18.1 กระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน อันเป็นเครื่องออกจากทุกข์ทั้งปวง.
18.2 ทำลายความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งทั้งหลายทั้งปวง.
18.3 ทำลายอวิชชา โมหะ ; เกิดความหลุดพ้น.
18.4 ทำให้หมดความมีตัวตน.
18.5 ช่วยให้ถึงซึ่งตถา (ความคงที่).
18.6 ช่วยคุ้มครองลงไป เพื่อไม่ให้เกิดอวิชชาสัมผัส แม้ในขณะแห่งผัสสะ.
18.7 ช่วยให้เกิดความง่ายและความถูกต้องในการบังคับจิตได้ ไม่ให้เป็นไปในทางที่จะต้องเป็นทุกข์.
18.8 ช่วยพัฒนาจิตใจ ให้สะอาด สว่าง สงบ.
18.9 ควบคุมและปรับปรุงสัญชาตญาณ ไม่ให้กลายตามทางของกิเลส; แต่ให้กลายเป็นโพธิ.
18.10 ป้องกันและแก้ไขโรคประสาทได้อย่างดี.
19. หนทางถลำ : วิปัสสนาโดยหนทางถลำ : เข้าไปสู่สิ่งที่เรียกว่าวิปัสสนา : คือ บังเอิญถลำเข้าไปในสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมแก่การเกิดวิปัสสนา.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : วิปัสสนาโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง :
20.1 ปัจจัยและโอกาสที่เหมาะสมแก่การเกิดของวิปัสสนา.
20.2 ความรู้ที่เป็นอุปกรณ์แก่การเจริญวิปัสสนา.
20.3 รากฐานที่ตั้ง ที่อาศัยของวิปัสสนา คือ ศีลและสมาธิ.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : วิปัสสนาโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
21.1 ภาษาคน : วิปัสสนาหาลาภ.
ภาษาธรรม : วิปัสสนาเพื่อพระนิพพาน.
21.2 ภาษาคน : วิปัสสนาเห็นนรก สวรรค์.
ภาษาธรรม : วิปัสสนาเห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา.
21.3 ภาษาคน : มีตัวเราทำวิปัสสนา.
ภาษาธรรม : ไม่มีตัวตนผู้ทำวิปัสสนา มีแต่เพียงนามรูปที่กำลังเจริญอยู่ด้วยเจตสิกธรรมประเภทปัญญา.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ธรรมศาสตรา เล่ม 1
2. ธรรมะเล่มน้อย
3. บรมธรรม ภาคปลาย
4. สมถวิปัสสนาแห่งยุคปรมาณู
5. อานาปานสติภาวนา