ไปยังหน้า : |
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : วิชชาโดยพยัญชนะ : คือ ความรู้ถูกต้อง แจ่มแจ้ง วิเศษ (คือดับทุกข์ได้).
2. อรรถะ : วิชชาโดยอรรถะ : คือ ความรู้ในสิ่งที่ควรรู้ : คือ รู้แล้วปฏิบัติได้ ดับทุกข์ได้.
3. ไวพจน์ : วิชชาโดยไวพจน์ : คือ ปัญญา, ญาณ, แสงสว่าง, จักษุ, ปัสสนา ฯลฯ
4. องค์ประกอบ : วิชชาโดยองค์ประกอบ :
1. ความเป็นสิ่งที่อาจรู้หรือเข้าใจได้.
2. ความเป็นสิ่งที่อาจปฏิบัติได้ไม่เหลือวิสัย.
3. ความมีเหตุผลแสดงอยู่ในตัว.
4. ความมีปาฏิหาริย์A58 คือแสดงผลดีที่จะได้รับอยู่ในตัว.
5. ความที่เมื่อปฏิบัติแล้วดับทุกข์ได้จริงแสดงอยู่.
5. ลักษณะ : วิชชาโดยลักษณะ : มีลักษณะ :
5.1 แห่งความรอบรู้.
5.2 แห่งการส่องแสงกำจัดความมืด.
5.3 แห่งความเป็นไปเพื่อโพธิและนิพพาน.
6. อาการ : วิชชาโดยอาการ : มีอาการ :
6.1 ส่งหนทางที่จะดำเนินไป.
6.2 นำสัตว์ออกจากกองทุกข์.
6.3 แห่งการกำจัดความมืด.
6.4 เป็นปฏิปักษ์ต่ออวิชชา.
7. ประเภท : วิชชาโดยประเภท :
7.1 แบ่งโดยประเภทหนึ่ง : คือ รู้ปฏิจจสมุปบาท.
7.2 แบ่งโดยประเภทสอง :
1. วิชชาธาตุตามธรรมชาติที่สัญชาตญาณจะมีให้.
2. วิชชาธาตุที่ได้รับการอบรมเป็นภาวิตญาณ.
7.3 แบ่งโดยประเภทสาม :
นัยที่ 1 :
1. รู้อดีต.
2. รู้อนาคต.
3. รู้ทั้งอดีตและอนาคต.
นัยที่ 2 :
1. ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ: คือ ระลึกได้ถึงอุปาทานขันธ์ ; หมายถึงการเกิดดับของอุปาทานว่าตัวตนในวันหนึ่งๆ ถอยหลังตลอดไปไม่มีที่สิ้นสุด. แต่ยังมีอีกนัยหนึ่งซึ่งถือกันโดยทั่วๆ ไป: ได้แก่การระลึกถึงขันธ์ที่เคยมีภพก่อน คือ การระลึกชาติก่อนๆ ได้.
2. จุตูปปาตญาณ : ญาณคือเครื่องรู้ซึ่งจุติและอุปัตติของสัตว์ทั้งหลาย.
3. อาสวักขยญาณ : ญาณรู้ความสิ้นไปแห่งอาสวะ.
7.4 แบ่งโดยประเภทสี่ : คือ รู้อริยสัจจ 4 :
1. รู้ทุกข์.
2. รู้เหตุแห่งทุกข์.
3. รู้ความดับทุกข์.
4. รู้ทางให้ถึงความดับทุกข์.
8. กฎเกณฑ์ : วิชชาโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 ต้องเป็นความรู้ที่เป็นไปเพื่อความดับทุกข์ (รู้อริยสัจ).
8.2 ต้องเป็นความรู้ที่เกิดจากการปฏิบัติ (มิใช่เพียงแต่เล่าเรียน).
8.3 ต้องเป็นความรู้ที่ท้าทายต่อการพิสูจน์.
8.4 ต้องมีความจริงของธรรมชาติเป็นวัตถุ (รากฐานที่ตั้ง).
9. สัจจะ : วิชชาโดยสัจจะ :
นัยที่ 1 : สัจจะของวิชชา :
1. ไม่มีส่วนแห่งความหลอกลวงหรือความคลุมเครือ กำกวม.
2. อยู่รวมหรือทำงานร่วมกันไม่ได้กับอวิชชา.
3. ไม่มีความดับของตัวเองในตัวเอง.
4. ทำหน้าที่ “สหรคต”A59 กับวิมุตติ.
นัยที่ 2 : สัจจะของการมีวิชชา :
1. มีความแน่นอนต่อวิมุตติและนิพพาน.
2. ความปราศจากอวิชชา.
10. หน้าที่ : วิชชาโดยหน้าที่ :
นัยที่ 1 : หน้าที่ (โดยสมมติ) ของวิชชา :
1. กำจัดความมืดคืออวิชชา.
2. จัดสรรและควบคุมความถูกต้องในธรรมทั้งปวงให้เกิดภาวะถูกต้อง : คือ สัมมา หรือสัมมัตตะA60 แล้วเป็นไปเพื่อพระนิพพาน.
นัยที่ 2 : หน้าที่ของผู้ปฏิบัติเพื่อความมีวิชชา : คือการประกอบโยคปฏิบัติในสมถะและวิปัสสนา.
11. อุปมา : วิชชาโดยอุปมา : เปรียบเสมือน :
11.1 ดวงประทีปให้แสงสว่าง.
11.2 ของมีคมตัดม่านของอวิชชาเครื่องปิดบังจิต.
11.3 เข็มทิศ.
12. สมุทัย : วิชาโดยสมุทัย :
นัยที่ 1 : โดยหลักพื้นฐานของธรรมชาติ : คือ ความเจนจัดแห่งการผ่านไปในกองทุกข์หรือแม่ในชีวิต.
นัยที่ 2 : โดยการประกอบการะทำของมนุษย์ : คือ การเจริญจิตตภาวนา หรือสมาธิภาวนา.
13. อัตถังคมะ : วิชชาโดยอัตถังคมะ : คือ
13.1 วิชชาเกิดเมื่อทำหน้าที่ วิชชาดับเมื่อเสร็จหน้าที่.
13.2 วิชชามีอัตถังคมะทุกคราวที่เสร็จหน้าที่ในกรณีนั้นๆ.
14. อัสสาทะ : วิชชาโดยอัสสาทะ : คือ วิชชาดับความลังเลสงสัยที่รบกวนจิตใจได้ทุกชนิด.
15. อาทีนวะ : วิชชาโดยอาทีนวะ : ไม่มี.
16. นิสสรณะ : วิชชาโดยนิสสรณะ : ไม่มี.
17. ทางปฏิบัติ : วิชชาโดยทางปฏิบัติ : เพื่อเข้าถึงความมีวิชชา :
นัยที่ 1 : โดยธรรมชาติ :
1. เป็นผู้เป็นอยู่ด้วยการสังเกตุ, การพิจารณา, การศึกษา ฯลฯ ไม่เป็นทาง ทางสติปัญญาของผู้ใดหรือสิ่งใดด้วยความงมงาย.
2. มีกัลยาณมิตรเป็นสัตบุรุษ, เป็นบัณฑิต, เป็นนักปราชญ์.
นัยที่ 2 : โดยการปฏิบัติเฉพาะเจาะจง : คือการเจริญสติปัฏฐาน 4 A61.
18. อานิสงส์ : วิชชาโดยอานิสงส์ :
18.1 ทำให้รู้จักทุกข์, รู้เหตุแห่งทุกข์, รู้ความดับทุกข์, รู้ทางให้พ้นทุกข์ (คือ รู้อริยสัจ 4).
18.2 ทำให้การกระทำทุกอย่างมีความถูกต้อง (เป็นสัมมา) ; เป็นไปเพื่อวิเวกA62, วิราคะA63, นิโรธะA64, โวสสัคคะA65 ก็คือนิพพานนั่นเอง.
19. หนทางถลำ : วิชชาโดยหนทางถลำ : เข้าสู่ความมีวิชชา : คือ การจัดตัวเองให้อยู่ท่ามกลางความแวดล้อมของความถูกต้อง (สัมมาวิหารธรรม) ; ที่ตรัสไว้ว่า เป็นเครื่องทำให้โลกไม่ว่างจากพระอรหันต์.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : วิชชาโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : ในการมีวิชชา : คือ โพธิปักขิยธรรม (ธรรมเป็นฝักฝ่ายแห่งโพธิ) ทั้งปวง.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : วิชชาโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
21.1 ภาษาคน : ความรู้สำหรับอยู่ในโลก (เรื่องปากเรื่องท้อง).
ภาษาธรรม : ความรู้สำหรับจะไปสู่ภาวะเหนือโลก (นิพพาน).
21.2 ภาษาคน : เรียกว่า “วิชาความรู้”.
ภาษาธรรม : เรียกว่า “วิชชาความรู้แจ้งแทงตลอด”.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ปฏิจจสมุปบาทจากพระโอษฐ์
2. พุทธประวัติจากพระโอษฐ์
3. โมกขธรรมประยุกต์
4. อริยสัจจากพระโอษฐ์