ไปยังหน้า : |
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : ศีลโดยพยัญชนะ : คือ ปกติ.
2. อรรถะ : ศีลโดยอรรถะ :
2.1 การกระทำที่ทำให้เกิดความปกติหรือสงบ.
2.2 ภาวะแห่งความปกติ.
3. ไวพจน์ : ศีลโดยไวพจน์ : คือ สันติ.
4. องค์ประกอบ : ศีลโดยองค์ประกอบ :
1. เจตนาแห่งการกระทำ.
2. ความรู้ที่ถูกต้องในการที่จะกระทำ หรือสัมมาทิฏฐิ.
3. ความพยายามกระทำตามที่เจตนานั้น.
5. ลักษณะ : ศีลโดยลักษณะ : มีลักษณะ :
5.1 ปกติหรือสงบ.
5.2 แห่งปัจจัยของความสุข.
5.3 แห่งปัจจัยของสมาธิ.
6. อาการ : ศีลโดยอาการ :
นัยที่ 1 : อาการของศีล (โดยสมมติ) :
1. มีอาการแห่งความไม่กระทบกระทั่งเบียดเบียน.
2. มีอาการสร้างสรรค์ความสงบ.
3. มีอาการระงับความวุ่นวาย.
นัยที่ 2 : อาการของความมีศีล : อนุโลมตามอาการของศีล.
7. ประเภท : ศีลโดยประเภท : แบ่งเป็นประเภทสอง :
นัยที่ 1 : โดยเจตนา :
1. ศีลที่สมาทานรักษาไว้ด้วยเจตนา ของผู้ที่ยังไม่จบพรหมจรรย์ คือ ยังไม่เป็นพระอรหันต์.
2. ศีลที่มีโดยปกติไม่ต้องมีเจตนา ของผู้จบพรหมจรรย์แล้วคือ พระอรหันต์.
นัยที่ 2 : โดยผลที่ได้รับ :
1. มีผลเป็นไปเพื่อการเวียนว่ายในวัฏฏะ.
2. มีผลเป็นไปเพื่อออกจากวัฏฏะ คือเป็นไปเพื่อสมาธิและปัญญา.
นัยที่ 3 : โดยมูลเหตุ :
1. ศีลที่เป็นทาสของตัณหา : ที่รักษาศีลจนตายก็ไม่มีศีล.
2. ศีลโดยอำนาจของปัญญา : ไม่เป็นทาสของตัณหา แม้ไม่รักษาก็มีศีลสมบูรณ์.
นัยที่ 4 : โดยความบริสุทธิ์ :
1. ศีลปลอม : เป็นศีลที่รักษาอวดคนเพื่อผลทางวัตถุ.
2. ศีลจริงหรือศีลแท้ : เป็นศีลที่รักษาโดยไม่อยากให้ใครรู้ใครเห็นเพื่อผลสุดท้าย คือ นิพพาน.
นัยที่ 5 : โดยสมาทาน :
1. โลกิยศีล : ปุถุชนรักษา.
2. โลกุตตรศีล : พระอริยเจ้ามีโดยไม่ต้องรักษา.
นัยที่ 6 : โดยภาวะแห่งความปกติ :
1. ธรรมชาติกำหนดหรือจัดสรร : เฉียบขาด ตายตัว.
2. มนุษย์จัดสรร : เปลี่ยนแปลงตามเหตุปัจจัย หรือสิ่งแวดล้อม.
นัยที่ 7 : โดยสถานะ :
1. ศีลที่เป็นหัวหน้า : เป็นหลัก เป็นประธาน.
2. ศีลบริวาร : ที่ประกอบหรือประดับศีลหลักเพื่อให้ดูงดงามยิ่งขึ้น.
8. กฎเกณฑ์ : ศีลโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 กฎเกณฑ์ของศีล.
1. ต้องประกอบด้วยเจตนา.
2. ต้องเป็นไปเพื่อความปกติ.
3. ต้องส่งเสริมความเป็นสมาธิ.
4. ต้องคุ้มครองผู้ปฏิบัติ.
8.2 กฎเกณฑ์ของความมีศีล : อนุโลมตามกฎเกณฑ์ของศีล.
9. สัจจะ : ศีลโดยสัจจะ :
9.1 เป็นกฎของธรรมชาติ เกี่ยวกับความปกติสุขทางวัตถุหรือทางกายของบุคคลและสังคม.
9.2 มีสัจจะ (ความเที่ยงแท้แน่นอน) : ต่อการสร้างสรรค์ภาวะปกติของสังคม (การอยู่ร่วมกันเป็นหมู่).
9.3 มีสัจจะ (ความเที่ยงแท้แน่นอน) : ในการเป็นพื้นฐาน (ที่เกิด, ที่ตั้ง, ที่เจริญ) ของสมาธิ.
9.4 จำเป็นสำหรับสังคมของปุถุชน.
10. หน้าที่ : ศีลโดยหน้าที่ (โดยสมมติ) :
10.1 ทำความปกติให้กาย วาจา.
10.2 กำจัดโทษชั้นหยาบของกิเลส.
10.3 เป็นหน้าที่ขั้นต้นของการควบคุมและกำจัดความเห็นแก่ตัว.
11. อุปมา : ศีลโดยอุปมา :
11. อุปมา : ศีลโดยอุปมา :
11.1 อุปมาทางวัตถุ : เหมือนก้อนศิลาในลำธารที่ร่มเย็น.
11.2 อุปมาทางจิตใจ : เป็นบันไดขั้นแรกของพรหมจรรย์.
12. สมุทัย : ศีลโดยสมุทัย :
12.1 โทษ : คือความปราศจากปกติภาวะของสังคม.
12.2 ปัญญาที่เห็นโทษของความปราศจากศีล และเห็นอานิสงส์ของความมีศีล.
12.3 การทนไม่ได้ต่อสภาวะที่ปราศจากศีล.
13. อัตถังคมะ: ศีลโดยอัตถังคมะ : คือความตั้งอยู่ไม่ได้แห่งศีล : ได้แก่ :
13.1 ความประมาทขาดสติสัมปชัญญะ; ปราศจากหิริโอตตัปปะ ; มีความเห็นแก่ตัว.
13.2 ความลุอำนาจแก่กิเลส.
14. อัสสาทะ : ศีลโดยอัสสาทะ :
14.1. ภาวะของความสงบเย็นเป็นปกติของสังคม.
14.2 เป็นที่ตั้งแห่งความเคารพนับถือ รักใคร่ ไว้วางใจของผู้อื่น.
14.3 การเคารพตัวเองได้.
15. อาทีนวะ : ศีลโดยอาทีนวะ : อาทีนวะของศีลโดยตรงไม่มี มีแต่โดยอ้อม :
15.1 เมื่อถูกใช้เป็นเครื่องตบตาสังคม ให้หลงบูชาบุคคลซึ่งแท้จริงไม่มีศีล.
15.2 อาจจะกลายเป็นสีลัพพตปรามาสA69 ของคนบ้าศีล เมาศีลและหลงศีล.
15.3 ศีลที่ถูกตัณหาและทิฏฐิลูบคลำ.
16. นิสสรณะ : ศีลโดยนิสสรณะ : ทางออกจากศีลโดยทั่วไปไม่มี ; มีแต่ :
16.1 ต้องพยายามออกจากโลกิยศีล ไปสู่โลกุตตรศีล ด้วยอำนาจของปัญาและสัจจะ.
16.2 ออกจากสีลัพพตปรามาสด้วยยถาภูตสัมมัปปัญญาA70.
17. ทางปฏิบัติ : ศีลโดยทางปฏิบัติ :
17.1 มีสัมมาทิฏฐิหรือปัญญานำหน้าความมีศีล.
17.2 มีสัจจะและหิริโอตตัปปะเป็นรากฐานของศีล มีสติสัมปชัญญะเป็นเครื่องประคับประคองศีล มีการสำรวมและความอดกลั้นอดทน ความว่าง่าย สอนง่าย เป็นอาหารของศีล.
17.3 มีการกำหนดวันพระวันศีลไว้อย่างเคร่งครัด เพื่อสะดวกแก่การปฏิบัติ.
18. อานิสงส์ : ศีลโดยอานิสงส์ :
18.1 เป็นบันไดขั้นต้นของพรหมจรรย์ : คือส่งเสริมสมาธิและปัญญา ; กระทั่ง มรรค ผล นิพพาน.
18.2 ป้องกันและกำจัดวิปฏิสาร (ความเดือดเนื้อร้อนใจ) ของบุคคลโดยรอบด้าน.
18.3 มีอานิสงส์ตามชนิดของศีล แบ่งเป็นคู่ :
คู่ที่ 1 : โลกิยศีล : ให้สันติสุข สันติภาพแก่บุคคล แก่สังคม.
โลกุตตรศีล : ให้ความรอดทางด้านจิตใจ.
คู่ที่ 2 : ศีลหลัก : ให้ผลตามวัตถุประสงค์.
ศีลประกอบ : ให้ความงดงามชักจูงความเลื่อมใสรอบด้าน.
19. หนทางถลำ : ศีลโดยหนทางถลำ : เข้าไปสู่ความมีศีล :
19.1 คบหาสมาคมกับคนมีศีลเป็นปกติ และเว้นจากการคบคนทุศีล.
19.2 กำหนดวันพระวันศีลอย่างเคร่งครัด เพื่อสะดวกแก่การปฏิบัติ.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง: ศีลโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : กับการมีศีล :
20.1 ธรรมเป็นเครื่องบังคับตัว : เช่น ทมะ, สังวร, สัจจะ
20.2 ธรรมเป็นเครื่องละเว้น : เช่น ปหานะ, เวรมณี
20.3 ธรรมเป็นเครื่องสร้างสรรค์ : เช่น วิริยะ, วายามะ
ฯลฯ
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : ศีลโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
ภาษาคน : หมายถึงตัวสิกขาบท.
ภาษาธรรม : หมายถึงภาวะปกติ ไม่มีปัญญายุ่งยาก.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. การกลับมาแห่งศีลธรรม
2. เตกิจฉกธรรม
3. โอสาเรตัพพธรรม